„Afkoma af tryggingum lökust á Íslandi.“ Þetta var fyrirsögn viðtals í Morgunblaðinu 14. maí við hagfræðing Samtaka fjármálafyrirtækja. Þar sagði hann að afkoma tryggingafélaga af vátryggingastarfseminni hafi verið neikvæð á sjö ára tímabili 2017-2023.
En þarna var hagfræðingurinn aðeins að tala um hluta af starfsemi tryggingafélaganna, þ.e. skaðatryggingar. Hann undanskildi líftryggingar, sem ávallt skila félögunum rífandi hagnaði. Engu að síður gekk öll umfjöllunin út á að „vátryggingahluti“ starfseminnar væri í járnum. Hvers vegna þá að undanskilja líftryggingar – eru þær ekki vátryggingar?
Með sama hætti gæti veitingamaður kvartað undan því að afkoman af rekstrinum væri hörmuleg því matarsala skilaði tómu tapi, en sleppt því að tala um hagnað af áfengissölu.
Vátryggingar skila í raun fínni afkomu
Staðreyndin er sú að vátryggingastarfsemi tryggingafélaganna hefur í heild sinni skilað afar jákvæðri afkomu undanfarin ár. Verið er að afvegaleiða almenning með því að láta tal um þann hluta starfseminnar sem skilar lakari afkomu hljóma eins og það eigi við um allan reksturinn.
Helsti mælikvarðinn á afkomu vátrygginga er svokallað samsett hlutfall milli iðgjalda og kostnaðar. Afkoman er góð þegar hlutfallið fer undir 100%. Þá er kostnaður lægri en tekjur. Á árunum frá 2019 til 2024 var meðaltal samsetta hlufallsins 94,7%. Engu að síður valdi hagfræðingur Samtaka fjármálafyrirtækja að taka einn hluta starfseminnar sem dæmi um að afkoma af tryggingum hér á landi væri sú lakasta í allri Evrópu. Taldi hann það sýna að hér á landi ríki hörku samkeppni um hylli neytenda auk þess sem tjónahlutfall væri afar hátt.
Rífandi hagnaður af skyldutryggingum ökutækja
Þessi meinta samkeppni tryggingafélaganna nær alla vega ekki til lögboðinna ökutækjatrygginga. Síðastliðin þrjú ár hafa tryggingafélögin hagnast um 7,8 milljarða króna á háum iðgjöldum þeirra trygginga sem allir bíleigendur eru skyldugir til að kaupa. Og þá er bara verið að tala um vátryggingastarfsemina sem slíka, ekki fjármagnstekjurnar. Hagnaður af þessari stærðargráðu er ekki vísbending um hörku samkeppni.
Hvers vegna þetta tímabil?
Athygli vekur að hagfræðingur Samtaka fjármálafyrirtækja velur tímabilið 2017 til 2023 í skaðatryggingum til að styðja fullyrðingar um lélega afkomu af vátryggingum. Hvers vegna tók hann ekki nýlegri og nærtækari tölur, til dæmis 2024? Það ár var samsetta hlutfallið í öllum skaðatryggingum 95,3% og þær skiluðu 4,3 milljarða króna afgangi. Árið 2023 var heldur ekkert slor, samsetta hlutfallið 96,6% og tæpir 3 milljarðar króna í afgang.
Hvaða tilgangi þjónar það að tala um margra ára gamlar rekstrarniðurstöður í umræðu um núverandi aðstæður?
Feluleikur með líftryggingar
Hvers vegna tekur hagfræðingurinn líftryggingar út fyrir sviga þegar hann ræðir afkomu af vátryggingastarfsemi? Árið 2023 var samsett hlutfall í líftryggingum tæplega 60% og 2024 var það 63%. Þessi tvö ár skiluðu líftryggingar samtals 11 milljarða króna hagnaði fyrir tryggingafélögin. Þessar tölur benda ekki til þess að mikil samkeppni ríki á þeim markaði frekar en í lögboðnum ökutækjatryggingum.
Sjá einnig FÍB kvartar til Samkeppniseftirlitsins
